Chiều 12/3, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD), Bộ Công Thương phối hợp Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam và Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC tổ chức chương trình Tọa đàm trực tuyến phát động Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam năm 2021.

Bảo vệ nhu cầu chính đáng của người tiêu dùng

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Trịnh Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục CT&BVNTD cho biết, tại Điều 8, Luật Bảo vệ quyền lợi NTD 2010 quy định về quyền của NTD, bao gồm: Quyền được an toàn; quyền được cung cấp thông tin; quyền được lựa chọn; quyền được góp ý kiến; quyền tham gia xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật bảo vệ quyền lợi NTD; quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại; quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện; quyền được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng.

Việc công nhận Ngày Quyền NTD VN nhằm khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác bảo vệ quyền lợi NTD với sự phát triển ổn định, bền vững của xã hội và nền kinh tế đất nước. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và chính sách về bảo vệ quyền lợi NTD, tạo cơ sở để huy động, tập trung sự quan tâm, hưởng ứng, tham gia của toàn xã hội đối với công tác này; góp phần xây dựng môi trường tiêu dùng lành mạnh, giữ ổn định và tạo động lực phát triển, đổi mới, sáng tạo cho nền kinh tế đất nước.

Từ góc độ quốc tế, bà Diana Torres, trợ lý Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam thông tin, ngay từ năm 1985, Liên Hợp Quốc đã thông qua Hướng dẫn Bảo vệ NTD (UNGCP), lần đầu tiên thiết lập một bộ các nguyên tắc luật tiêu dùng quốc tế. Các hướng dẫn đã được sửa đổi nhiều lần và phiên bản mới nhất vào năm 2015, theo lời của cựu Tổng thư ký Ban Ki Moon, là “vừa mạnh mẽ hơn, vừa phù hợp hơn với NTD ngày nay so với bất kỳ công cụ quốc tế nào trước đây”.

Bà Diana Tores cũng đánh giá cao về pháp luật thực thi quyền lợi của NTD tại Việt Nam. Luật pháp Việt Nam, đã bảo vệ những nhu cầu chính đáng của NTD bao gồm: Bảo vệ NTD dễ bị tổn thương và thiệt thòi hay khuyến khích và bảo vệ lợi ích kinh tế của NTD. Đồng thời, thúc đẩy các mô hình tiêu dùng bền vững; mức độ bảo vệ cho NTD sử dụng thương mại điện tử không thấp hơn mức độ bảo vệ dành cho các hình thức thương mại khác và đặc biệt là bảo vệ quyền riêng tư của NTD…

Chia sẻ về việc thúc đẩy bảo vệ quyền NTD tại chính DN, ông Lê Quang Hà, Phó Giám đốc Ban Khách hàng cá nhân, Tổng Công ty Dịch vụ Viễn thông, VNPT - Vinaphone cho biết, kể từ khi có Ngày Quyền NTD Việt Nam, cộng đồng DN đã tích cực đồng hành cùng các cơ quan nhà nước trong việc tuyên truyền và bảo vệ quyền lợi của NTD. “Chúng tôi cho rằng chỉ có đảm bảo được quyền lợi của NTD cũng chính là tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng giữa các DN. Bởi vậy, chúng tôi thường xuyên mang tới nhiều sản phẩm dịch vụ chất lượng cao, cá nhân hóa theo nhu cầu của NTD với mức chi phí hợp lý. Không chỉ vậy, các chương trình chăm sóc khách hàng, chính sách hậu mãi cũng được quan tâm chú trọng để đảm bảo quyền lợi cho NTD Việt Nam được đặt lên hàng đầu” - ông Lê Quang Hà chia sẻ.

Các quyền của người tiêu dùng (theo Luật Bảo vệ quyền lợi NTD năm 2010)

Nâng cao nhận thức cho cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng

Theo Tổ chức NTD quốc tế (Consumers International - CI), có 66% NTD sẵn sàng chi trả nhiều hơn để có thể mua được sản phẩm, dịch vụ bền vững. Tuy nhiên, 37% NTD không biết cách giải quyết những vẫn đề môi trường, biến đổi khí hậu và hơn 50% cảm thấy không có đủ hỗ trợ từ chính phủ và DN. Trong khi đó, Nghiên cứu về sản xuất và tiêu dùng bền vững của Liên hợp quốc cho thấy, mọi hoạt động liên quan đến sản xuất và tiêu dùng đều ảnh hưởng tới môi trường và nền kinh tế - xã hội.

Tại Việt Nam, xu hướng tiêu dùng bền vững đã được Chính phủ và nhiều tổ chức quan tâm, tổ chức thực hiện nhiều hoạt động nhằm kêu gọi người dân tham gia hưởng ứng. Đặc biệt, trong bối cảnh ảnh hưởng nghiêm trọng của dịch bệnh Covid-19 và các động tiêu cực của thay đổi môi trường khí hậu, vấn đề tiêu dùng bền vững ngày càng là nội dung quan trọng trong nhiều chương trình thảo luận và hành động của các cơ quan.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh dịch bệnh gây ra nhiều khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD), thì giải pháp giúp DN vượt qua được khó khăn chính là kinh doanh có trách nhiệm, đảm bảo quyền lợi của NTD, hướng tới việc khai thác và bảo vệ các nguồn tài nguyên một cách kinh tế và hiệu quả hơn, giảm lượng chất thải và bảo vệ môi trường.

Với lý do trên, Bộ Công Thương đã lựa chọn chủ đề "Kinh doanh trách nhiệm - Tiêu dùng bền vững trong thời kỳ bình thường mới" nhân ngày Quyền của NTD Việt Nam năm 2021. “Việc lựa chọn chủ đề trên cho thấy sự quan tâm cũng như khuyến khích của cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh và tiêu dùng bền vững cho cả NTD và các tổ chức, cá nhân kinh doanh” - ông Trịnh Anh Tuấn khẳng định.

Hưởng ứng chủ đề “Kinh doanh trách nhiệm, tiêu dùng bền vững”, các DN, NTD cần phát triển tính cộng đồng

Giải thích rõ hơn về chủ đề của Ngày Quyền của NTD Việt Nam năm 2021, ông Trịnh Anh Tuấn cho biết: Có nhiều cách để hiểu về tiêu dùng bền vững, tuy nhiên, hiểu một cách tổng quan nhất đó là sử dụng sản phẩm, dịch vụ để đáp ứng nhu cầu của con người trong khi giảm thiểu tối đa việc sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên, các nguyên liệu độc hại, phát thải các chất ô nhiễm; đồng thời không gây nguy hại cho các thế hệ tương lai.

Đại dịch Covid-19 đã cho thấy, nhu cầu của con người là vô hạn trong khi nguồn lực của Trái Đất là có hạn. Vì vậy, trong thời kỳ bình thường mới, cần phải thúc đẩy tiêu dùng bền vững để bảo vệ môi trường sống. Tại Việt Nam, khái niệm này vẫn còn mới, tuy nhiên, chúng ta có thể tiếp cận từ những hoạt động đơn giản như: Đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh SXKD sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường; tạo lợi thế cạnh tranh dựa trên các sản phẩm bền vững; phát động các chiến dịch tiêu dùng bền vững. Còn đối với NTD, thực hiện tiêu dùng bền vững ngay từ những hoạt động thường ngày như: Hạn chế sử dụng túi nilon, thay vào đó là túi vải thân thiện với môi trường; sử dụng ống hút tre, kim loại thay cho ống hút nhựa; tiết kiệm điện, nước và sử dụng phương tiện giao thông công cộng,...

“Mỗi NTD với hành động nhỏ sẽ tạo nên đóng góp to lớn cho việc bảo vệ môi trường sống cũng như việc biến đổi khí hậu trên Trái Đất. Vì vậy, quan niệm và định của NTD đóng vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện tiêu dùng bền vững tại Việt Nam” - ông Trịnh Anh Tuấn nhấn mạnh.

Nhận định về nội dung chủ đề Ngày Quyền của NTD Việt Nam năm 2021 Bà Diana Torrescho rằng: Chủ đề này cho thấy sự quan tâm của nhà nước Việt Nam về môi trường và chất lượng sống của người dân thông qua khía cạnh kinh doanh - tiêu dùng. Cụ thể, với tư cách là NTD, bạn có rất nhiều quyền để thúc đẩy hoạt động kinh doanh có trách nhiệm đối với DN. Ngoài ra NTD có thể yêu cầu các sản phẩm và dịch vụ thể hiện tác động xã hội và môi trường tốt hơn. “Nếu doanh nghiệp hoạt động thiếu trách nhiệm và tạo ra tác động tiêu cực đến xã hội và môi trường, với tư cách là NTD, bạn có thể từ chối, tẩy chay hoặc báo cáo các sản phẩm và dịch vụ tới các cơ quan quản lý. Còn đối với DN, trước tiên phải có trách nhiệm với NTD, đảm bảo và hoàn thành trách nhiệm đó với NTD.” - bà Diana Torres khẳng định.

Bà Diana Torres cũng đưa ra những khuyến cáo để NTD Việt Nam có thể thực hiện tiêu dùng một cách bền vững nhất. Để thực hiện tiêu dùng bền vững, trước tiên, tôi đề nghị bạn luôn nghĩ đến lượng chất thải mà bạn tạo ra sau khi tiêu dùng. Phần lớn những chất thải đó nếu không được phân loại, tái chế hoặc xử lý theo quy trình, chúng sẽ ở lại hành tinh hàng trăm, đến nghìn năm. Đồng thời, hãy suy nghĩ về tác động của sản phẩm đối với môi trường và xã hội, từ việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, sản xuất, phân phối, tiếp thị, tiêu thụ, rồi thải bỏ. Đặc biệt, luôn sử dụng cẩn thận để kéo dài vòng đời của sản phẩm, tái sử dụng và sửa chữa các sản phẩm có thể sửa chữa được và tái chế khi chúng không còn giá trị. “Nếu đa số chúng ta thực hành tiêu dùng bền vững, tôi tin rằng chúng ta có thể đảo ngược sự thay đổi khí hậu cho nhân loại” - bà Diana Torres nói.

Chia sẻ về những đóng góp của cộng đồng DN, trong việc đáp ứng tiêu dùng bền vững trong thời kỳ bình thường mới, ông Lê Quang Hà cho biết: Diễn biến phức tạp của tình hình dịch bệnh Covid đã khiến cho nhu cầu tiêu dùng trong các ngành hàng thay đổi, nhưng kéo theo đó là sự phát triển và ứng dụng của công nghệ vào SXKD. Trong bối cảnh đó, cộng đồng DN phải có ý thức chủ động trong việc ứng phó với tình hình dịch bệnh, đồng thời đáp ứng các nhu cầu của NTD, bao gồm việc xây dựng nhiều sản phẩm phù hợp với nhu cầu sử dụng trong giai đoạn dịch bệnh, thúc đẩy kinh doanh bằng hình thức thương mại điện tử,… nhằm đảm bảo sự an toàn cho người sử dụng và tính hiệu quả của sản phẩm, dịch vụ.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh dịch bệnh, nhằm hưởng ứng chủ đề “Kinh doanh trách nhiệm, tiêu dùng bền vững”, các DN cũng nên phát triển tính cộng đồng, hướng tới lợi ích xã hội nhiều hơn nữa, như triển khai các chiến dịch sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường, nâng cao sức khỏe NTD, tập trung vào đối tượng người yếu thế như người già, trẻ em, người có thu nhập thấp, người sinh sống ở vùng sâu, vùng xa…