Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell ngày 14/07 đã có bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) về chính sách của Mỹ đối với khu vực Biển Đông.

Trợ lý Ngoại trưởng David Stilwell cho biết trong khi thế giới đang tập trung cho cuộc chiến chống Covid-19 trong những tháng qua, Trung Quốc đã gia tăng chiến dịch nhằm áp đặt một trật tự “lẽ phải thuộc về kẻ mạnh” ở Biển Đông. Bắc Kinh đã tìm cách cản trở quyền chủ quyền của các quốc gia ven biển khác và ngăn các nước này tiếp cận các nguồn tài nguyên ngoài khơi của chính các nước này, không phải của Trung Quốc. Bắc Kinh muốn quyền thống trị cho bản thân mình. Nước này muốn thay thế luật pháp quốc tế bằng sự cai trị với đe dọa và cưỡng ép.

Thời gian qua, Bắc Kinh đã làm đắm các tàu cá Việt Nam, triển khai các tàu vũ trang ra quấy rối các hoạt động thăm dò năng lượng ngoài khơi của Malaysia, và sử dụng dân quân trên biển nhằm bao vây các tiền đồn của Philippine. Bắc Kinh đã tiếp tục quân sự hóa các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa với việc triển khai máy bay tại đây. Trung Quốc cũng tiến hành các cuộc diễn tập quân sự gây bất ổn ở các vùng biển tranh chấp xung quanh các thực thể có tranh chấp. Trung Quốc gia tăng sử dụng các đảo nhân tạo làm căn cứ cho các hoạt động quấy nhiễu – hạn chế các nước ven biển ở Đông Nam Á tiếp cận dầu, khí và đánh bắt cá ngoài khơi.

Ông David Stilwell cho rằng việc tuyên bố “chủ quyền không thể tranh cãi” ở một khu vực lớn hơn Địa Trung Hải và chà đạp lên quyền của những nước khác, Bắc Kinh đe dọa một trật tự từng mang lại thịnh vượng cho châu Á trong nhiều thập kỷ. Trật tự đó được dựa trên tự do và mở, những ý tưởng mà Bắc Kinh phản đối.

Hàng hóa trị giá gần 4 nghìn tỷ USD được trung chuyển qua Biển Đông mỗi năm. Hơn 1 nghìn tỷ USD của số hàng hóa đó liên quan tới thị trường Mỹ. Biển Đông có trữ lượng dầu khí ngoài khơi trị giá 2.600 tỷ USD. Đây cũng là nơi có khu đánh bắt cá dồi dào nhất thế giới, mang lại việc làm cho khoảng 3,7 triệu người ở các nước ven biển ở Đông Nam Á.  

Ông David Stilwell nhấn mạnh các nguồn tài nguyên này là quyền tự nhiên của các quốc gia Đông Nam Á, nhân tố quyết định sự tồn tại của các cộng đồng ven biển, và sinh kế của hàng triệu người dân ở những nước này. Các nguồn tài nguyên này là sự kế thừa cho con, cháu của mỗi quốc gia. Cách hành xử của Bắc Kinh là sự tấn công đối với người dân Đông Nam Á ngày nay và diễn ra từ đời này sang đời khác.

Trợ lý Ngoại trưởng David Stilwell nhấn mạnh Mỹ hoan nghênh tuyên bố của lãnh đạo các nước ASEAN tháng trước rằng các tranh chấp ở Biển Đông cần được giải quyết trên cơ sở luật pháp quốc tế bao gồm UNCLOS. Theo ông Stilwell, thế giới cũng đang lên tiếng và hành động khi thấy rằng các hành động của Bắc Kinh mang lại mối đe dọa lớn nhất đối với tự do trên biển ở bất cứ đâu trên trái đất. Các vấn đề Biển Đông có ảnh hưởng trực tiếp tới Bắc Cực, Ấn Độ Dương, Địa Trung Hải và các tuyến đường thủy quan trọng khác. Những gì đang diễn ra tại Biển Đông có ảnh hưởng trực tiếp tới mọi quốc gia và người dân, những người dựa vào tự do trên biển và tự do di chuyển của thương mại hàng hải để đảm bảo sự thịnh vượng của quốc gia của mình.

Trợ lý ngoại trưởng David Stilwell cũng nhấn mạnh Mỹ đã củng cố cách tiếp cận của mình đối với Biển Đông và chính sách này đã được thể hiện rõ trong tuyên bố của Ngoại trưởng Mike Pompeo ngày 13/07. Tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ làm rõ chính sách của Mỹ ở Biển Đông đó là Trung Quốc không có quyền bắt nạt các quốc gia Đông Nam Á đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi của họ. Tuyên bố cũng khẳng định Mỹ sẽ sát cánh cùng các đồng minh và đối tác Đông Nam Á trong việc duy trì quyền chủ quyền của mình và cùng với những nước tuân thủ luật pháp khác bảo vệ tự do trên biển.

Trợ lý ngoại trưởng David Stilwell tái khẳng định tuyên bố của Ngoại trưởng Pompeo rằng thế giới không thể và sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông là đế chế hàng hải của mình.